BRC-20 Là Gì? Tiêu Chuẩn Token Đột Phá Trên Bitcoin

BRC-20 Là Gì? Tiêu Chuẩn Token Đột Phá Trên Bitcoin

BRC-20 là gì?

Bối cảnh phát triển và sự ra đời của BRC-20

Trong bối cảnh phát triển không ngừng của thị trường tiền điện tử, sự xuất hiện của các tiêu chuẩn token mới trên các blockchain đã thành danh luôn thu hút sự chú ý đặc biệt. Bitcoin, vốn được biết đến chủ yếu như một loại tiền kỹ thuật số và kho lưu trữ giá trị, đã chứng kiến một sự đổi mới đáng kể với sự ra đời của tiêu chuẩn BRC-20. Sự phát triển này không chỉ mở rộng tiện ích của mạng lưới Bitcoin mà còn đặt ra những câu hỏi sâu sắc về vai trò và tương lai của nó trong hệ sinh thái tài sản kỹ thuật số.

Theo truyền thống, Bitcoin được thiết kế với mục đích chính là một hệ thống tiền mặt điện tử ngang hàng, tập trung vào các giao dịch an toàn và phi tập trung. Do đó, nó không được xây dựng để hỗ trợ việc tạo ra các tài sản kỹ thuật số đa dạng khác ngoài chính Bitcoin. Tuy nhiên, thị trường tiền điện tử đã chứng kiến một nhu cầu ngày càng tăng về khả năng token hóa và các ứng dụng linh hoạt hơn trên blockchain. Điều này đã thúc đẩy sự phát triển của các tiêu chuẩn token mới nhằm mở rộng tiện ích của Bitcoin.

BRC-20 là một tiêu chuẩn token thử nghiệm được đề xuất bởi một nhà phát triển ẩn danh có tên Domo vào tháng 3 năm 2023. Sự ra đời của BRC-20 diễn ra ngay sau khi giao thức Ordinals được Casey Rodarmor giới thiệu vào tháng 1 năm 2023. Giao thức Ordinals cho phép người dùng ghi dữ liệu tùy ý lên từng satoshi riêng lẻ – đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin. Sự xuất hiện của BRC-20 không chỉ là một cải tiến kỹ thuật đơn thuần mà còn là một phản ứng trực tiếp với nhu cầu thị trường về khả năng token hóa trên mạng lưới Bitcoin. Điều này cho thấy Bitcoin, dù được thiết kế ban đầu với mục đích hạn chế, vẫn có tiềm năng mở rộng tiện ích thông qua các lớp giao thức mới, thách thức quan điểm truyền thống về vai trò của nó. Nhu cầu này phản ánh một sự chuyển dịch cơ bản trong cách mạng lưới Bitcoin được nhìn nhận và sử dụng, vượt ra ngoài vai trò là một kho lưu trữ giá trị đơn thuần.

Định nghĩa và mục đích cốt lõi của BRC-20

BRC-20 là một tiêu chuẩn token được thiết kế để tạo ra các token có thể thay thế (fungible tokens) trên blockchain Bitcoin bằng cách sử dụng giao thức Ordinals. Tiêu chuẩn này được lấy cảm hứng từ tiêu chuẩn ERC-20 mang tính cách mạng của Ethereum, vốn đã mở đường cho một hệ sinh thái token có thể thay thế sôi động trên blockchain Ethereum kể từ năm 2015.

Mục đích chính của BRC-20 là cho phép tạo và giao dịch các token trực tiếp trên mạng lưới Bitcoin, từ đó mở rộng tiện ích của Bitcoin vượt ra ngoài chức năng truyền thống như một loại tiền tệ. Điều này mở ra khả năng hỗ trợ một loạt các ứng dụng phi tập trung (dApps) và công cụ tài chính đa dạng trên Bitcoin. Việc BRC-20 được gọi là “Bitcoin Request for Comments” (BRC) ngụ ý rằng nó là một đề xuất cải tiến cho mạng lưới Bitcoin, không phải là một thay đổi cốt lõi đối với giao thức cơ bản. Điều này phản ánh cách tiếp cận thận trọng của cộng đồng Bitcoin đối với các đổi mới, cho phép thử nghiệm các chức năng mới mà không làm thay đổi các nguyên tắc nền tảng của mạng lưới. Cách đặt tên này cũng nhấn mạnh rằng BRC-20 là một lớp giao thức được xây dựng trên các chức năng hiện có của Bitcoin (Ordinals, Taproot), duy trì tính bất biến và bảo mật cốt lõi của Bitcoin, đồng thời cho phép đổi mới.

Cơ chế hoạt động kỹ thuật của BRC-20

Để hiểu BRC-20, cần nắm vững các nền tảng kỹ thuật mà nó dựa vào, đặc biệt là giao thức Ordinals và các nâng cấp gần đây của Bitcoin.

Nền tảng: Giao thức Ordinals và Inscriptions

BRC-20 hoạt động dựa trên giao thức Ordinals, được phát triển bởi Casey Rodarmor vào tháng 1 năm 2023. Giao thức này gán một số thứ tự duy nhất cho mỗi satoshi – đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin (1 BTC = 100 triệu satoshi) – cho phép chúng được theo dõi và ghi dữ liệu lên.

“Inscriptions” (ghi khắc) là quá trình thêm dữ liệu tùy ý vào các satoshi thông qua một giao dịch Bitcoin. Dữ liệu này có thể bao gồm văn bản, hình ảnh, video, hoặc, trong trường hợp BRC-20, dữ liệu JSON (JavaScript Object Notation). Dữ liệu được ghi khắc được lưu trữ trực tiếp trên blockchain Bitcoin, đảm bảo tính bất biến và bảo mật cao. Việc ghi dữ liệu trực tiếp lên satoshi thông qua Ordinals và Inscriptions là một cách tiếp cận sáng tạo để vượt qua giới hạn về hợp đồng thông minh của Bitcoin. Ngôn ngữ script của Bitcoin được thiết kế có giới hạn và không phải là Turing-complete như Ethereum. Do đó, Ordinals và Inscriptions cung cấp một phương pháp mới để nhúng dữ liệu phức tạp hơn vào các satoshi, tận dụng cấu trúc giao dịch hiện có của Bitcoin (mô hình UTXO) để đạt được khả năng token hóa mà không cần giới thiệu các hợp đồng thông minh phức tạp. Tuy nhiên, sự “đơn giản” này đi kèm với chi phí về khả năng lập trình và có thể dẫn đến những sự kém hiệu quả nhất định, do dữ liệu được lưu trữ trên lớp cơ sở của blockchain, có khả năng làm tăng kích thước khối và phí giao dịch.

Vai trò của nâng cấp Taproot và Satoshis trong việc kích hoạt BRC-20

Tiêu chuẩn BRC-20 được kích hoạt bởi các đổi mới trước đó của Bitcoin, đặc biệt là nâng cấp Taproot và giao thức Ordinals. Nâng cấp Taproot, một soft fork được giới thiệu vào Bitcoin năm 2021, đã mang lại những cải tiến đáng kể về quyền riêng tư, hiệu quả và tính linh hoạt cho blockchain Bitcoin. Nâng cấp này cho phép thực hiện các giao dịch phức tạp hơn và xử lý các tập dữ liệu lớn hơn so với trước đây.

Taproot giúp giảm không gian mà các giao dịch chiếm trong một khối, cải thiện hiệu quả và có thể góp phần giảm phí giao dịch, vì phí thường được tính dựa trên kích thước giao dịch. Nó cũng làm cho các giao dịch phức tạp và đơn giản trông giống nhau từ bên ngoài, tăng cường quyền riêng tư bằng cách chỉ tiết lộ phần script được sử dụng cho một giao dịch cụ thể. Mặc dù Taproot không trực tiếp tạo ra BRC-20, nó đã tạo ra “không gian” và “linh hoạt” kỹ thuật cần thiết để Ordinals và BRC-20 có thể tồn tại và phát triển. Đây là một ví dụ về sự đổi mới “tầng lớp” trên Bitcoin, nơi các cải tiến cơ bản mở đường cho các ứng dụng mới mà không cần sửa đổi triệt để giao thức gốc. Taproot, với các mục tiêu chính là quyền riêng tư và hiệu quả, đã vô tình tạo ra nền tảng kỹ thuật cho các giao thức như Ordinals để ghi khắc các tập dữ liệu lớn hơn lên satoshi, cho thấy cách các nâng cấp giao thức tưởng chừng không liên quan có thể có những tác động lan tỏa, thúc đẩy những đổi mới không lường trước được trên mạng lưới Bitcoin.

Quy trình triển khai, đúc và chuyển giao token BRC-20

Quy trình hoạt động của token BRC-20 bao gồm ba giai đoạn chính: triển khai, đúc và chuyển giao.

1. Triển khai (Deployment): Quá trình bắt đầu bằng việc triển khai một token bằng cách ghi các thuộc tính của nó (chẳng hạn như tên, tổng cung và số thập phân) lên một satoshi dưới dạng dữ liệu JSON. Ví dụ về một inscription triển khai có thể trông như sau: {"p": "brc-20", "op": "deploy", "tick": "star", "max": "1000000", "lim": "100"}. Inscription này định nghĩa một token có tên “STAR” với tổng cung tối đa 1 triệu token và giới hạn đúc 100 token mỗi giao dịch.
2. Đúc (Minting): Sau khi token được triển khai, người dùng có thể đúc token theo số lượng quy định. Điều này được thực hiện bằng cách tạo một inscription “mint” khác, cũng dưới dạng JSON, và gắn vào một satoshi mà họ sở hữu. Các “indexer” ngoài chuỗi (off-chain indexers) đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi blockchain Bitcoin để xác định các inscription “deploy” và “mint” hợp lệ, đảm bảo rằng việc đúc token tuân thủ các quy tắc đã định. Quá trình đúc sẽ dừng lại khi tổng cung được định nghĩa trong inscription triển khai đã được yêu cầu thông qua các inscription “mint” hợp lệ.
3. Chuyển giao (Transfer): Token BRC-20 được chuyển giao giữa người dùng bằng cách tạo các giao dịch Bitcoin bao gồm dữ liệu token. Việc chuyển giao liên quan đến việc tạo một inscription mới chỉ định chi tiết chuyển giao, sau đó được bao gồm trong một giao dịch Bitcoin. Quá trình này sử dụng mô hình UTXO (Unspent Transaction Output) của Bitcoin để theo dõi quyền sở hữu token. Mỗi giao dịch cập nhật blockchain, phản ánh quyền sở hữu mới của tài sản Bitcoin.

Sự phụ thuộc vào “off-chain indexers” để theo dõi trạng thái và tính hợp lệ của các hoạt động BRC-20 là một điểm khác biệt quan trọng so với các tiêu chuẩn dựa trên hợp đồng thông minh như ERC-20. Trong khi trạng thái của token ERC-20 được quản lý bởi các hợp đồng thông minh trên chuỗi, BRC-20 dựa vào các thực thể bên ngoài để giải thích và theo dõi quyền sở hữu và cung cấp token. Điều này có thể tạo ra một điểm tập trung tiềm năng hoặc sự phụ thuộc vào các bên thứ ba. Nếu các indexer này bị xâm phạm hoặc không đồng ý về việc giải thích các inscription, tính toàn vẹn của hệ sinh thái BRC-20 có thể gặp rủi ro, điều này trái ngược với nguyên tắc cốt lõi về tính phi tập trung và không cần tin cậy của Bitcoin.

Phân tích so sánh BRC-20 với các tiêu chuẩn Token khác

Việc phân tích BRC-20 trong bối cảnh rộng hơn của các tiêu chuẩn token, đặc biệt là ERC-20 của Ethereum và các tiêu chuẩn mới nổi trên Bitcoin, là rất quan trọng để đánh giá vị trí và tiềm năng của nó.

BRC-20 và ERC-20: Sự khác biệt về kiến trúc, hợp đồng thông minh và chức năng

Sự khác biệt cơ bản giữa BRC-20 và ERC-20 nằm ở kiến trúc blockchain nền tảng và khả năng hợp đồng thông minh của chúng.

• Kiến trúc cơ bản: ERC-20 hoạt động trên Ethereum, một blockchain được thiết kế với các hợp đồng thông minh Turing-complete, cho phép tương tác lập trình phức tạp và logic tự động. Ngược lại, BRC-20 hoạt động trên Bitcoin, vốn thiếu khả năng hợp đồng thông minh gốc, và thay vào đó dựa vào giao thức Ordinals để token hóa.
• Hợp đồng thông minh: Đây là điểm khác biệt cốt lõi. ERC-20 sử dụng hợp đồng thông minh mạnh mẽ của Ethereum để quản lý hành vi token phức tạp, từ phát hành đến chuyển giao và các chức năng tự động khác. BRC-20 không sử dụng hợp đồng thông minh; thay vào đó, nó tận dụng các inscription JSON để triển khai, đúc và chuyển giao token.
• Chức năng: BRC-20 hỗ trợ các hoạt động token cơ bản như tạo và chuyển giao. Do thiếu hợp đồng thông minh, chức năng của nó bị hạn chế đáng kể. Ngược lại, ERC-20 cho phép các ứng dụng phức tạp hơn nhiều, bao gồm tài chính phi tập trung (DeFi), token không thể thay thế (NFT), trò chơi và các sàn giao dịch phi tập trung.
• Bảo mật: BRC-20 kế thừa mức độ bảo mật cao của blockchain Bitcoin, được bảo vệ bởi cơ chế đồng thuận Proof-of-Work mạnh mẽ và mạng lưới thợ đào rộng lớn. ERC-20 cũng được coi là an toàn, nhưng có thể gặp rủi ro từ các lỗ hổng trong hợp đồng thông minh nếu không được kiểm toán đúng cách.
• Tốc độ và chi phí giao dịch: Giao dịch BRC-20 thường chậm hơn do thời gian tạo khối của Bitcoin (khoảng 10 phút mỗi khối). ERC-20 có tốc độ giao dịch nhanh hơn, với thời gian khối trung bình là 13-15 giây, nhưng phí gas có thể cao và biến động đáng kể trong thời gian tắc nghẽn mạng.
• Hệ sinh thái: Hệ sinh thái BRC-20 còn non trẻ và đang trong giai đoạn phát triển ban đầu, với ít công cụ, tài nguyên và nhà phát triển hơn. Ngược lại, hệ sinh thái ERC-20 đã rất phát triển và rộng lớn, với vô số token và công cụ có sẵn.
• Tính linh hoạt và khả năng tương tác: BRC-20 kém linh hoạt hơn do giới hạn của ngôn ngữ script của Bitcoin. Khả năng tương tác của nó với các mạng blockchain khác cũng còn hạn chế. ERC-20 lại rất linh hoạt, cho phép tùy chỉnh rộng rãi và khả năng tương tác cao với nhiều mạng và nền tảng khác.

Sự khác biệt cơ bản về kiến trúc buộc BRC-20 phải tìm ra một giải pháp “tối giản” để token hóa. Điều này làm cho BRC-20 đơn giản hơn để tạo và chuyển giao, nhưng lại hạn chế nghiêm trọng khả năng lập trình và tích hợp vào các ứng dụng DeFi phức tạp. Đây là một sự đánh đổi giữa sự an toàn và phi tập trung của Bitcoin với tính linh hoạt và khả năng mở rộng của các blockchain khác.

So sánh BRC-20 và ERC-20

Tính năng	BRC-20	ERC-20
Blockchain	Bitcoin	Ethereum
Hợp đồng thông minh	Không hỗ trợ gốc (dựa vào inscription)	Hỗ trợ đầy đủ (Turing-complete)
Cơ chế tạo token	Inscriptions dựa trên Ordinals (JSON trên satoshi)	Hợp đồng thông minh dựa trên Solidity
Trường hợp sử dụng	Token có thể thay thế cơ bản, memecoin, tài sản mã hóa đơn giản	Phạm vi rộng (DeFi, NFT, gaming, dApps phức tạp)
Mô hình bảo mật	Thừa hưởng bảo mật mạnh mẽ của Bitcoin (PoW)	Bảo mật mạnh mẽ của Ethereum (PoS), nhưng có rủi ro hợp đồng thông minh
Tốc độ giao dịch	Chậm hơn (thời gian khối Bitcoin ~10 phút)	Nhanh hơn (thời gian khối Ethereum ~13-15 giây)
Chi phí giao dịch	Biến động, có thể cao khi tắc nghẽn mạng	Biến động, có thể cao khi tắc nghẽn mạng
Tính linh hoạt	Kém linh hoạt do giới hạn ngôn ngữ script của Bitcoin	Rất linh hoạt, cho phép tùy chỉnh và ứng dụng phức tạp
Khả năng tương tác	Hạn chế với các mạng blockchain khác	Cao, với nhiều mạng và nền tảng
Hệ sinh thái	Đang phát triển, còn non trẻ	Đã thành lập và rộng lớn

Các tiêu chuẩn token Bitcoin khác: Runes và SRC-20

Sự thành công ban đầu và những hạn chế của BRC-20 đã thúc đẩy sự phát triển của các tiêu chuẩn token thay thế trên Bitcoin, nhằm giải quyết các vấn đề về hiệu suất và tính bền vững.

• Runes Protocol: Ra mắt vào tháng 4 năm 2024, Runes là một tiêu chuẩn token khác trên Bitcoin, được cho là hiệu quả hơn BRC-20. Runes dựa vào mã cơ bản của Bitcoin (cụ thể là mô hình UTXO và opcode OP_RETURN) thay vì một giao thức thứ cấp như Ordinals. Một trong những ưu điểm chính của Runes là khả năng tránh tạo ra các UTXO không thể chi tiêu (“junk unspendable UTXOs”) làm tắc nghẽn mạng, một vấn đề mà BRC-20 gặp phải do cơ chế hoạt động của nó. Runes cũng yêu cầu không gian lưu trữ on-chain ít hơn đáng kể so với BRC-20 và tương thích hoàn toàn với mainnet của Bitcoin, không yêu cầu ví hỗ trợ các giao thức bổ sung như Ordinals.
• SRC-20 Tokens: Sử dụng giao thức Bitcoin Stamps, cho phép lưu trữ thông tin trực tiếp trên UTXO. Ngược lại, BRC-20 lưu trữ thông tin trong dữ liệu “witness” của một giao dịch. Mặc dù SRC-20 là một lựa chọn thay thế, BRC-20 thường được coi là rẻ hơn về chi phí giao dịch.

Sự xuất hiện của Runes và SRC-20 cho thấy một cuộc đua đổi mới đang diễn ra trong hệ sinh thái Bitcoin để tìm ra tiêu chuẩn token hiệu quả và bền vững hơn. Việc Runes được coi là “lựa chọn vượt trội” và giải quyết các vấn đề về tắc nghẽn UTXO của BRC-20 ngụ ý rằng BRC-20 có thể là một giải pháp chuyển tiếp, mở đường cho các tiêu chuẩn được tối ưu hóa hơn trong tương lai. Sự cạnh tranh này cho thấy rằng mặc dù BRC-20 là một nỗ lực tiên phong, nó có thể không phải là tiêu chuẩn chiếm ưu thế lâu dài, thúc đẩy việc tối ưu hóa liên tục và các lựa chọn thiết kế tốt hơn trong hệ sinh thái Bitcoin. Hơn nữa, những hạn chế của BRC-20 trên lớp cơ sở đang thúc đẩy nhu cầu và sự phát triển của các giải pháp Layer 2, có thể xử lý các hoạt động phức tạp hơn và khối lượng giao dịch cao hơn ngoài chuỗi, từ đó bảo tồn lớp cốt lõi của Bitcoin cho chức năng chính của nó.

Đánh giá ưu điểm và nhược điểm của BRC-20

BRC-20, như một tiêu chuẩn token mới trên Bitcoin, mang lại cả những lợi ích đáng kể và những thách thức cố hữu.

Ưu điểm nổi bật: Bảo mật, phi tập trung, đơn giản và tương thích với Bitcoin

• Bảo mật vượt trội: Một trong những lợi ích đáng chú ý nhất của BRC-20 là khả năng kế thừa các tính năng bảo mật mạnh mẽ của blockchain Bitcoin. Mạng lưới Bitcoin nổi tiếng là một trong những mạng an toàn nhất, được bảo vệ bởi một lượng lớn sức mạnh tính toán thông qua cơ chế Proof-of-Work. Điều này làm cho các token BRC-20 có khả năng chống lại các cuộc tấn công cao, mang lại sự tin cậy cho người dùng về sự an toàn của tài sản của họ.
• Tính phi tập trung: Các token BRC-20 được hưởng lợi từ tính chất phi tập trung của blockchain Bitcoin. Điều này có nghĩa là không có cơ quan trung ương nào kiểm soát các token, thúc đẩy tính minh bạch và giảm rủi ro kiểm duyệt hoặc thao túng.
• Đơn giản và dễ tiếp cận: Việc không sử dụng hợp đồng thông minh làm đơn giản hóa quá trình tạo và chuyển giao token, giúp nhiều người dùng dễ dàng tiếp cận hơn. Sự đơn giản này giúp giảm rào cản gia nhập cho các nhà phát triển và doanh nghiệp muốn tạo token trên Bitcoin.
• Tương thích gốc với Bitcoin: BRC-20 được thiết kế để tương thích với cơ sở hạ tầng Bitcoin hiện có, đảm bảo tích hợp và hoạt động liền mạch. Điều này cho phép người dùng tích hợp token BRC-20 với các ví Bitcoin hiện có hỗ trợ Ordinals, sàn giao dịch và các dịch vụ khác, nâng cao khả năng sử dụng của token.

Những lợi ích về bảo mật và tính phi tập trung của BRC-20 là yếu tố hấp dẫn chính, đặc biệt đối với những người coi trọng các thuộc tính cốt lõi của Bitcoin. Tuy nhiên, sự “đơn giản” của nó, mặc dù là một ưu điểm về mặt dễ sử dụng, lại là nguyên nhân gốc rễ của nhiều hạn chế về chức năng, tạo ra một sự đánh đổi rõ ràng. Điều này cho thấy giá trị chính của BRC-20 nằm ở trạng thái “nguyên bản Bitcoin” của nó hơn là ở các chức năng nâng cao.

Những hạn chế và thách thức: Thiếu hợp đồng thông minh, vấn đề mở rộng mạng lưới, phí giao dịch

Mặc dù có những ưu điểm, BRC-20 cũng đối mặt với một số hạn chế và thách thức đáng kể.

• Thiếu hợp đồng thông minh: Không giống như ERC-20, BRC-20 không hỗ trợ logic lập trình cho các tương tác tự động. Điều này hạn chế đáng kể chức năng và các trường hợp sử dụng tiềm năng của nó. Việc xây dựng các ứng dụng phức tạp như các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) hoặc giao thức cho vay trực tiếp bằng token BRC-20 trở nên khó khăn.
• Vấn đề mở rộng mạng lưới (Scalability Issues): Hoạt động gia tăng từ các token BRC-20 có thể gây tắc nghẽn mạng Bitcoin, dẫn đến phí giao dịch cao hơn và thời gian xác nhận chậm hơn. Bitcoin không được tối ưu hóa cho khối lượng giao dịch cao.
• Phí giao dịch cao tiềm năng: Do sự gia tăng hoạt động của token BRC-20, phí giao dịch trên Bitcoin đã tăng lên đáng kể. Vào ngày 1 tháng 5 năm 2023, số lượng giao dịch BRC-20 đạt đỉnh mới, tạo ra 22.5 BTC phí giao dịch chỉ trong một ngày. Phí tích lũy từ Ordinal Inscriptions đã vượt mốc 150 BTC. Phí giao dịch trung bình trên Bitcoin, vốn thường dao động từ 1-2 USD, đã tăng vọt lên khoảng 31 USD vào ngày 8 tháng 5 năm 2023 do hàng dài giao dịch đang chờ xử lý và tắc nghẽn mạng.
• Hệ sinh thái non trẻ và công cụ hạn chế: BRC-20 vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển, với ít công cụ, tài nguyên và nhà phát triển hơn so với hệ sinh thái Ethereum đã thành lập.
• Sự phụ thuộc vào Indexers: Trạng thái và tính hợp lệ của các hoạt động BRC-20 phụ thuộc vào các indexer bên ngoài đồng ý về việc giải thích dữ liệu inscription.

Các hạn chế về khả năng mở rộng và thiếu hợp đồng thông minh của BRC-20 không chỉ là những vấn đề kỹ thuật mà còn là điểm gây tranh cãi lớn trong cộng đồng Bitcoin. Việc nó gây tắc nghẽn mạng và tăng phí giao dịch đã dẫn đến những lời chỉ trích, thậm chí gọi đó là “spam”, cho thấy sự căng thẳng giữa việc mở rộng tiện ích và duy trì mục đích ban đầu của Bitcoin. Kích thước khối của Bitcoin bị giới hạn, khiến không gian khối trở thành một tài nguyên khan hiếm. Các inscription BRC-20, mặc dù tương đối nhỏ về kích thước mỗi giao dịch so với một số Ordinals khác, nhưng khi được tổng hợp lại, chúng tiêu thụ một lượng lớn không gian khối. Sự cạnh tranh trực tiếp này để giành không gian khối đã dẫn đến việc tăng phí và tắc nghẽn. Việc phí giao dịch đôi khi vượt qua phần thưởng khối cơ bản là một sự kiện đáng chú ý, cho thấy một mô hình doanh thu mới cho thợ đào, có khả năng củng cố bảo mật lâu dài của Bitcoin bằng cách ít phụ thuộc hơn vào phần thưởng khối sau các sự kiện halving. Tuy nhiên, điều này đi kèm với chi phí là phí giao dịch cao hơn cho tất cả người dùng Bitcoin, mâu thuẫn với tầm nhìn về Bitcoin như một loại tiền kỹ thuật số nhanh chóng, chi phí thấp để sử dụng hàng ngày.

Tác động của BRC-20 đến mạng lưới Bitcoin (Số liệu chính)

Chỉ số	Trước BRC-20 (ước tính)	Giai đoạn cao điểm BRC-20 (Tháng 3-5/2023)
Kích thước khối trung bình	~1.2 MB (trước 2023)	Tăng lên hơn 2 MB (có thể lên tới 4MB)
Giao dịch trung bình trong mempool	~5,000 giao dịch (năm 2022)	Gần 25,000 giao dịch (Tháng 3-5/2023)
Phí giao dịch trung bình (USD/tx)	Thường $1-$2	Đỉnh điểm ~$31 (Tháng 5/2023), trung bình cao hơn
Phí giao dịch BRC-20 cao nhất trong 1 ngày	N/A	22.5 BTC (1/5/2023)
Phần trăm giao dịch BRC-20 trên tổng số	N/A	40-50% (đỉnh điểm), 54% (ngày kỷ lục)
Phần trăm phí Ordinal trên tổng phí YTD (2023)	N/A	18.3% (đến 22/5/2023)
Phí giao dịch vượt phần thưởng khối	Rất hiếm (0.005% lịch sử)	Xảy ra vào tháng 5/2023 (lần đầu từ 2017)
Tổng số giao dịch BRC-20	N/A	Hơn 7 triệu (đến 22/5/2023)
Tổng không gian khối BRC-20 đã sử dụng	N/A	2.5 GB (đến 22/5/2023)

Lưu ý: Các số liệu là ước tính và có thể thay đổi tùy thuộc vào thời điểm và nguồn dữ liệu cụ thể.

Ứng dụng và Tác động của BRC-20 trên thị trường tiền điện tử

Sự xuất hiện của BRC-20 đã tạo ra những làn sóng đáng kể trên thị trường tiền điện tử, đặc biệt là trong hệ sinh thái Bitcoin.

Các trường hợp sử dụng hiện tại và tiềm năng

• Memecoin: Trong những tháng đầu tiên sau khi ra mắt, hầu hết các token BRC-20 được tạo ra là memecoin. ORDI, token BRC-20 đầu tiên được triển khai bởi Domo như một bằng chứng khái niệm, nhanh chóng trở thành memecoin Bitcoin dựa trên fungible đầu tiên được niêm yết trên một sàn giao dịch tập trung. PEPE là một memecoin phổ biến khác được ra mắt bằng tiêu chuẩn BRC-20, tượng trưng cho bản chất vui tươi và thử nghiệm của hệ sinh thái Bitcoin đang phát triển.
• Token hóa tài sản: BRC-20 có tiềm năng đại diện cho các tài sản vật lý như cổ phiếu, trái phiếu hoặc bất động sản trên blockchain Bitcoin, cho phép chuyển giao quyền sở hữu an toàn và minh bạch. Điều này có thể đơn giản hóa quá trình mua, bán hoặc chuyển giao quyền sở hữu các tài sản này, đồng thời tận dụng bảo mật mạnh mẽ của Bitcoin.
• Token ứng dụng phi tập trung (dApp Tokens): Các nhà phát triển có thể tạo token cho các ứng dụng phi tập trung (dApps). Các token này có thể được sử dụng cho nhiều chức năng khác nhau trong dApp, chẳng hạn như kiểm soát truy cập, phần thưởng hoặc quản trị.
• Hệ thống điểm thưởng và token cộng đồng: Một doanh nghiệp có thể triển khai hệ thống điểm thưởng bằng cách sử dụng token BRC-20. Tương tự, các nhóm cộng đồng có thể tạo token riêng để khuyến khích sự tham gia, bỏ phiếu về các quyết định cộng đồng hoặc thưởng cho các đóng góp, thúc đẩy ý thức sở hữu và gắn kết giữa các thành viên.

Mặc dù BRC-20 được quảng bá cho nhiều ứng dụng tiện ích, thực tế ban đầu cho thấy nó chủ yếu thu hút giao dịch đầu cơ và cờ bạc thông qua memecoin. Điều này phản ánh một xu hướng rộng hơn trong thị trường tiền điện tử, nơi sự cường điệu và lợi nhuận ngắn hạn thường lấn át các trường hợp sử dụng thực tế. Sự thống trị ban đầu của memecoin cho thấy rằng BRC-20, ở dạng hiện tại, chủ yếu đóng vai trò là phương tiện cho đầu tư đầu cơ hơn là một nền tảng mạnh mẽ cho các ứng dụng định hướng tiện ích, làm nổi bật khoảng cách giữa tiềm năng và thực tế hiện tại của nó.

Các Token BRC-20 nổi bật theo vốn hóa thị trường và khối lượng giao dịch (Dữ liệu tham khảo)

Tên Token	Giá hiện tại	Vốn hóa thị trường	Khối lượng giao dịch 24h	Tổng cung
ORDI	$7.91	$166.17M	$39.66M	21.00M
SATS (Ordinals)	$0.0000004026	$84.55M	$13.84M	2100.00T
Bitcoin Wizards (WZRD)	$2.07	$43.37M	$143,163.46	21.00M
LeverFi (LEVER)	$0.0003084	$17.20M	$27.79M	55.79B
trac (Ordinals) (TRAC)	$0.3148	$6.61M	$617,170.27	21.00M
Multibit (MUBI)	$0.003453	$3.28M	$1.68M	950.00M

Lưu ý: Dữ liệu là tham khảo tại một thời điểm nhất định và có thể thay đổi liên tục trên thị trường tiền điện tử.

Tác động đến hiệu suất và chi phí mạng lưới Bitcoin

Sự phổ biến của BRC-20 đã có những tác động đáng kể đến hiệu suất và chi phí hoạt động của mạng lưới Bitcoin.

• Tắc nghẽn mạng: Hoạt động BRC-20 đã dẫn đến tắc nghẽn mạng Bitcoin chưa từng có. Vào tháng 5 năm 2023, có tới 451.000 giao dịch chưa được xác nhận trong tình trạng chờ. Sự gia tăng này lớn đến mức Binance đã phải tạm thời tạm dừng rút Bitcoin vào ngày 7 tháng 5 năm 2023 do blockchain bị quá tải với các giao dịch đang chờ xử lý và phí tăng vọt.
• Tăng phí giao dịch: Hoạt động BRC-20 đã thúc đẩy phí giao dịch Bitcoin lên mức cao đáng kể. Vào ngày 1 tháng 5 năm 2023, số lượng giao dịch BRC-20 đạt đỉnh mới, tạo ra 22.5 BTC phí giao dịch trong một ngày. Phí tích lũy từ Ordinal Inscriptions đã vượt mốc 150 BTC. Phí giao dịch trung bình trên Bitcoin, vốn thường dao động từ 1-2 USD, đã tăng vọt lên khoảng 31 USD vào ngày 8 tháng 5 năm 2023 do hàng dài giao dịch đang chờ xử lý và tắc nghẽn mạng.
• Sử dụng không gian khối: Hoạt động BRC-20 đã đóng góp đáng kể vào việc sử dụng không gian khối của Bitcoin. Vào tháng 5 năm 2023, các giao dịch BRC-20 chiếm 40-50% tổng số giao dịch mạng Bitcoin và 54% tổng số giao dịch trong một ngày kỷ lục. Kích thước khối trung bình của Bitcoin đã trải qua một sự gia tăng đáng kể, từ khoảng 1.2MB lên hơn 2MB trong thời kỳ cao điểm.
• Lợi nhuận cho thợ đào: Sự gia tăng phí giao dịch do BRC-20 đã mang lại lợi nhuận đáng kể cho các thợ đào Bitcoin. Vào tháng 5 năm 2023, lần đầu tiên trong chu kỳ halving hiện tại, phần thưởng phí giao dịch đã vượt qua phần thưởng khối cơ bản (block subsidy). Đây là một sự kiện hiếm hoi, chỉ xảy ra 36 lần trong lịch sử 788.695 khối Bitcoin được xác nhận tính đến thời điểm đó, và lần cuối cùng là vào tháng 12 năm 2017.

Tác động của BRC-20 đến phí và tắc nghẽn mạng Bitcoin đã làm nổi bật một điểm yếu cốt lõi trong mô hình mở rộng của Bitcoin: sự căng thẳng giữa việc sử dụng không gian khối hạn chế cho các giao dịch “tiền tệ” cốt lõi và các ứng dụng “dữ liệu” mới. Mặc dù việc tăng phí có lợi cho thợ đào và an ninh mạng về lâu dài, nó lại gây ra sự bất mãn trong một bộ phận cộng đồng Bitcoin và có thể cản trở việc áp dụng rộng rãi Bitcoin như một phương tiện thanh toán hàng ngày.

Tác động của BRC-20 đến mạng lưới Bitcoin (Số liệu chính)

Chỉ số	Trước BRC-20 (ước tính)	Giai đoạn cao điểm BRC-20 (Tháng 3-5/2023)
Kích thước khối trung bình	~1.2 MB (trước 2023)	Tăng lên hơn 2 MB (có thể lên tới 4MB)
Giao dịch trung bình trong mempool	~5,000 giao dịch (năm 2022)	Gần 25,000 giao dịch (Tháng 3-5/2023)
Phí giao dịch trung bình (USD/tx)	Thường $1-$2	Đỉnh điểm ~$31 (Tháng 5/2023), trung bình cao hơn
Phí giao dịch BRC-20 cao nhất trong 1 ngày	N/A	22.5 BTC (1/5/2023)
Phần trăm giao dịch BRC-20 trên tổng số	N/A	40-50% (đỉnh điểm), 54% (ngày kỷ lục)
Phần trăm phí Ordinal trên tổng phí YTD (2023)	N/A	18.3% (đến 22/5/2023)
Phí giao dịch vượt phần thưởng khối	Rất hiếm (0.005% lịch sử)	Xảy ra vào tháng 5/2023 (lần đầu từ 2017)
Tổng số giao dịch BRC-20	N/A	Hơn 7 triệu (đến 22/5/2023)
Tổng không gian khối BRC-20 đã sử dụng	N/A	2.5 GB (đến 22/5/2023)

Lưu ý: Các số liệu là ước tính và có thể thay đổi tùy thuộc vào thời điểm và nguồn dữ liệu cụ thể.

Triển vọng tương lai và những cân nhắc quan trọng

BRC-20, mặc dù còn non trẻ, đã mở ra một kỷ nguyên mới cho Bitcoin và đặt ra nhiều câu hỏi về hướng phát triển trong tương lai.

Hướng phát triển và các giải pháp tiềm năng (Layer 2, tiêu chuẩn mới)

BRC-20 vẫn đang trong giai đoạn non trẻ và thử nghiệm, để lại nhiều không gian cho các lựa chọn thiết kế tốt hơn và tối ưu hóa trong tương lai. Những hạn chế cố hữu của BRC-20, đặc biệt là về khả năng mở rộng và thiếu hợp đồng thông minh, có thể thúc đẩy sự phát triển và áp dụng các giải pháp Layer 2 của Bitcoin. Các giải pháp này, như Stacks hoặc mở rộng Lightning Network, được thiết kế để xử lý các chức năng token phức tạp hơn và hợp đồng thông minh off-chain, giảm tải cho lớp cơ sở của Bitcoin.

Ngoài ra, các tiêu chuẩn token mới đang nổi lên như những giải pháp thay thế tiềm năng. Ví dụ, ORC-20 đã được phát triển để tăng cường chức năng của BRC-20, trong khi Runes, ra mắt vào tháng 4 năm 2024, được coi là hiệu quả hơn trong việc quản lý UTXO và sử dụng không gian on-chain. Sự phát triển của các tiêu chuẩn token cạnh tranh như Runes và sự tập trung vào các giải pháp Layer 2 cho thấy thị trường đang tích cực tìm kiếm các cách hiệu quả hơn để token hóa trên Bitcoin. Điều này hàm ý rằng BRC-20, mặc dù là một bước đột phá, có thể sẽ không phải là giải pháp cuối cùng mà là một chất xúc tác cho sự đổi mới tiếp theo. Tính chất thử nghiệm của BRC-20 và những bất cập cố hữu của nó đã dẫn đến sự phát triển tự nhiên của các lựa chọn thay thế được cải thiện. Bối cảnh cạnh tranh này là một dấu hiệu lành mạnh của một hệ sinh thái đang trưởng thành, nhưng nó cũng báo hiệu rằng sự thống trị lâu dài của BRC-20 là không được đảm bảo. Hơn nữa, những hạn chế của BRC-20 trên lớp cơ sở đang thúc đẩy nhu cầu và sự phát triển của các giải pháp Layer 2, có thể xử lý các hoạt động phức tạp hơn và khối lượng giao dịch cao hơn ngoài chuỗi, từ đó bảo tồn lớp cốt lõi của Bitcoin cho chức năng chính của nó.

Quan điểm của cộng đồng và các nhà phát triển Bitcoin

Cộng đồng Bitcoin có những quan điểm trái chiều về BRC-20. Một số người coi hoạt động BRC-20 là “spam” làm tắc nghẽn mạng và đi chệch khỏi sứ mệnh ban đầu của Satoshi Nakamoto về một hệ thống tiền mặt ngang hàng hiệu quả. Những người này lo ngại rằng việc lấp đầy các khối Bitcoin bằng dữ liệu không liên quan đến giao dịch tiền tệ có thể làm suy yếu mục đích cốt lõi của mạng lưới.

Tuy nhiên, một số khác lại nhận ra rằng BRC-20 có thể cung cấp một động lực cần thiết để cộng đồng làm việc trên các cải tiến cơ sở hạ tầng cần thiết, đặc biệt là giải pháp Layer 2 để xử lý khối lượng giao dịch gia tăng. Họ lập luận rằng sự gia tăng hoạt động này cho thấy nhu cầu thị trường về các chức năng mở rộng trên Bitcoin và có thể thúc đẩy sự đổi mới. Các nhà phát triển cốt lõi của Bitcoin cũng có những ý kiến khác nhau, với một số người kêu gọi chặn Ordinals và token BRC-20 khỏi mạng lưới. Sự chia rẽ trong cộng đồng Bitcoin về BRC-20 không chỉ là một cuộc tranh luận kỹ thuật mà còn là một cuộc tranh luận triết học về bản chất và mục đích tương lai của Bitcoin. Điều này cho thấy sự căng thẳng giữa việc bảo tồn các nguyên tắc cốt lõi của Bitcoin và việc mở rộng tiện ích của nó để cạnh tranh trong bối cảnh tiền điện tử đang phát triển nhanh chóng. Những phản ứng mạnh mẽ, bao gồm cả lời kêu gọi chặn BRC-20, làm nổi bật bản chất bảo thủ của một bộ phận đáng kể trong cộng đồng Bitcoin, những người ưu tiên sự ổn định và tầm nhìn ban đầu của mạng lưới hơn là các chức năng mới, có khả năng gây gián đoạn. Cuộc tranh luận nội bộ này sẽ định hình hướng đi và sự chấp nhận trong tương lai của các tiêu chuẩn thử nghiệm như BRC-20.

Thách thức về pháp lý, quy định và bảo mật

Tính chất “thử nghiệm” của BRC-20 không chỉ liên quan đến kỹ thuật mà còn đến sự không chắc chắn về pháp lý và bảo mật.

• Thách thức pháp lý và quy định: BRC-20, giống như các token tiền điện tử khác, phải tuân thủ các quy định tài chính liên quan, có thể khác nhau tùy theo khu vực pháp lý. Sự thiếu rõ ràng về phân loại tài sản token hóa là một vấn đề cấp bách, cũng như việc tuân thủ các quy định về chống rửa tiền (AML) và nhận biết khách hàng (KYC). Môi trường pháp lý cho việc token hóa tài sản vẫn đang trong giai đoạn đầu và liên tục thay đổi, với các quy tắc và hướng dẫn mới được giới thiệu khi các chính phủ và cơ quan quản lý trở nên quen thuộc hơn với công nghệ này. Sự không chắc uncertainty về quy định có thể cản trở việc áp dụng chính thống và thu hút các nhà đầu tư tổ chức.
• Tính thử nghiệm và lỗ hổng bảo mật: Là một tiêu chuẩn mới và thử nghiệm, BRC-20 có thể có những vấn đề chưa lường trước hoặc lỗ hổng bảo mật. Mặc dù BRC-20 kế thừa bảo mật của Bitcoin, việc đảm bảo tính toàn vẹn và chính xác của dữ liệu inscription là rất quan trọng, vì lỗi có thể ảnh hưởng đến chức năng của token. Bất kỳ giao thức mới nào cũng giới thiệu các vector tấn công hoặc lỗ hổng riêng, đòi hỏi sự giám sát và kiểm toán cẩn thận, đặc biệt là trong giai đoạn sơ khai của BRC-20.

Kết luận

BRC-20 đại diện cho một bước tiến đáng kể trong sự phát triển của blockchain Bitcoin, mở ra những khả năng mới cho việc tạo và quản lý token trên mạng lưới vốn được biết đến với sự bảo thủ của nó. Bằng cách xây dựng trên nền tảng bảo mật mạnh mẽ và cơ sở hạ tầng rộng lớn của Bitcoin, BRC-20 cung cấp một tiêu chuẩn đáng tin cậy cho các token có thể thay thế.

Mặc dù còn trong giai đoạn sơ khai và phải đối mặt với các thách thức đáng kể về khả năng mở rộng, thiếu hợp đồng thông minh và sự chia rẽ trong cộng đồng, BRC-20 đã chứng minh một nhu cầu rõ ràng về khả năng token hóa trên Bitcoin. Sự xuất hiện của BRC-20 đã thúc đẩy sự đổi mới trong hệ sinh thái Bitcoin, khuyến khích phát triển các giải pháp Layer 2 và các tiêu chuẩn token hiệu quả hơn như Runes.

BRC-20, bất kể tính chất “thử nghiệm và kém hiệu quả” của nó, đã không thể phủ nhận việc mở rộng tiện ích của Bitcoin và thúc đẩy sự đổi mới đáng kể. Tác động của nó đến phí mạng và tắc nghẽn đã buộc cộng đồng Bitcoin phải đối mặt với các thách thức về khả năng mở rộng và thúc đẩy sự quan tâm đến các giải pháp Layer 2. Điều này cho thấy BRC-20 không chỉ là một giải pháp hoàn hảo mà còn là một chất xúc tác. Nó đã chứng minh một nhu cầu thị trường rõ ràng về token hóa trên Bitcoin, buộc các nhà phát triển phải khám phá các phương pháp mạnh mẽ và hiệu quả hơn, từ đó định hình sự phát triển của Bitcoin vượt ra ngoài phạm vi ban đầu của nó. BRC-20 đã buộc cộng đồng Bitcoin phải đối mặt với câu hỏi về vai trò tương lai của mạng lưới: liệu nó có nên duy trì là một “tiền tệ kỹ thuật số thuần túy” hay phát triển thành một “nền tảng đa năng” hơn. Bất kể số phận cuối cùng của BRC-20 là gì, nó đã đóng vai trò là một chất xúc tác quan trọng, đẩy nhanh cuộc thảo luận và đổi mới về cách Bitcoin có thể mở rộng tiện ích của mình trong bối cảnh tiền điện tử đang thay đổi nhanh chóng.

 

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm. Bài viết này không chứa lời khuyên hoặc khuyến nghị đầu tư của coin4vn . Chúng tôi chỉ cung cấp dữ liệu nhằm mục đích làm phong phú thêm thông tin cho người đọc. Mọi động thái đầu tư và giao dịch đều tiềm ẩn rủi ro và độc giả nên tự nghiên cứu khi đưa ra quyết định. Tất cả các hoạt động mua, bán và đầu tư tài sản tiền điện tử là trách nhiệm của người đọc.